مصالح ساختمانی چیست ؟

مصالح ساختمانی چیست ؟

به متریالی که برای احداث و تولید سازه های مختلف مورد استفاده قرار می گیرد، مصالح ساختمانی گفته می شود.

برای احداث یک سازه از انواع مختلف مصالح استفاده می کنند؛ آنها ممکن است به صورت طبیعی، مصنوعی، خام و ترکیبی باشند.

لازم به ذکر است که هر کدام از این مصالح از ویژگی های منحصر به فردی برخوردار هستند. از جمله متریالی که تاکنون جایگاه خود

را در صنعت ساختمان سازی و معماری حفظ کرده اند، می توان به بتن، سیمان، میلگرد، تیرآهن، چوب و…. اشاره کرد.

در صنعت ساختمان، استفاده از مصالح ساختمانی با کیفیت می‌تواند بهبود کیفیت ساختمان‌ها، صرفه‌جویی در مصرف انرژی، کاهش هزینه‌های تعمیر و نگهداری و افزایش عمر مفید ساختمان‌ها را به دنبال داشته باشد. از سوی دیگر، استفاده از مصالح ساختمانی نامناسب و با کیفیت پایین می‌تواند منجر به عیوب ساختمانی، ضعف در سازه‌های بتنی و فلزی، ایجاد رطوبت و گرمای زیاد در داخل ساختمان و خطراتی نظیر سقوط سازه و حوادث آتش سوزی شود.

به طور کلی، استفاده از مصالح ساختمانی با کیفیت و مطابق با استانداردهای ملی و بین‌المللی، می‌تواند برای ساختمان‌سازان،

مهندسان و معماران در ساخت ساختمان‌های ایمن و پایدار بسیار مفید باشد.

ساخت و ساز به عنوان یکی از مهمترین فعالیت‌های انسانی، از دوران باستان شروع شده است. از آنجا که انسان ابتدا

در غارها زندگی می کرد، احتمالاً اولین سازه‌های ساخت و ساز به شکل غارهای کنده و ساختمان‌های ساده از چوب و سنگ بوده است.

در تاریخ، اهمیت ساخت و ساز به شدت افزایش یافته و همزمان با پیشرفت فناوری و دانش، سبک‌ها و روش‌های مختلف

ساختمانی نیز تغییر کرده است. در دوران باستان، ساختمان‌های ساده و بدون پنجره و درهای بزرگ ساخته می‌شدند.

اما با پیشرفت فناوری، ساختمان‌های بلند و با پنجره‌های بزرگ تراکم بیشتری در شهرها را به دنبال داشته است.

 

مصالح ساختمانی چیست؟

به طور کلی، به همه موادی که در صنعت عمرانی برای ساخت بناهای مختلف مورد استفاده قرار می گیرند، مصالح ساختمانی گفته می شود.

این مواد به صورت طبیعی یا ساخته شده به دست انسان وجود دارند و متناسب با نوع پروژه و علم مصالح شناسی، بهترین نوع آن انتخاب می شود.

طبقه‌بندی مصالح ساختمانی از نظر جنس و نحوه تولید

به طور کلی، می توان مصالح ساختمانی را به دو دسته ساده و مرکب تقسیم کرد. هر یک از این مواد، بر اساس مواد اولیه

و ویژگی هایی که دارند، در نقاط خاصی از ساختمان مورد استفاده قرار می گیرند.

مصالح ساختمانی ساده

مصالح ساختمانی ساده، نوعی مصالح طبیعی یا مصنوعی هستند که از مواد مشابهی تشکیل می شوند.

برای این قسمت می توان شن، آجر، سیمان و بلوک را مثال زد.

مصالح ساختمانی مرکب

مصالح ساختمانی مرکب، نوعی از مصالح طبیعی یا مصنوعی هستند که برای تولید آنها از چندین نوع متریال استفاده می کنند.

از جمله این مصالح می توان به ملات، بتن و ایزوگام اشاره کرد.

از نظر نحوه تولید

مصالح ساختمانی به روش های گوناگون تولید می شوند و در اختیار مصرف‌کنندگان قرار می‌گیرند. به طور کلی، آنها را می توان

به دسته های مصالح ساختمان پیش ساخته و درجا تقسیم کرد. در ادامه، در مورد آنها بیشتر صحبت می کنیم.

مصالح ساختمانی پیش ساخته

مصالح پیش ساخته به متریالی گفته می شود که در کارخانه یا کارگاه تولید شده، سپس به محل اجرای پروژه منتقل می‌شوند.

استفاده از آنها، کاهش هزینه های کلی پروژه و زمان اجرای آن را در پی دارد. مراحل اولیه طراحی و تولید آنها زمان‌بر است

و در برابر اعمال تغییرات، انعطاف پذیری لازم را ندارند؛ اما با این حال، اهمیت و کارایی مصالح پیش ساخته در ساخت و‌ ساز را نمی توان نادیده گرفت.

دیوارهای بتنی پیش ساخته، پانل های گچی پیش ساخته، کاشی و سرامیک، انواع بلوک و آجر به عنوان مصالح پیش ساخته شناخته می شوند.

مصالح ساختمانی درجا

دسته دیگری از مصالح ساختمانی بر اساس نحوه تولید، مصالح درجا هستند. محصولات درجا در محل اجرای پروژه های

ساخت و ساز مورد استفاده قرار می گیرند. ملات، قیرگونی، چهارچوب و بتن درجا از این نوع مصالح هستند.

انواع مصالح ساختمانی

لیست مصالح ساختمانی بستگی به نوع ساختمان و نوع ساخت و ساز دارد،

اما در کل می‌توان به صورت کلی مصالح زیر را برای ساختمان‌سازی لیست کرد:

بتن و آجر

فولاد و آلومینیوم

سیمان و گچ

شیشه و پلاستیک

سرامیک و سنگ

چوب و نئوپان

روکش‌های داخلی و خارجی

تجهیزات برقی و نورپردازی

تجهیزات حرارتی و سرمایشی

پوشش‌های ضدآب و عایق‌های حرارتی

درب و پنجره

لوله‌ها و اتصالات آب، گاز و فاضلاب

سیستم‌های نظارتی و امنیتی

محصولات چوبی دیگر مانند مبلمان و دکوراسیون داخلی

مهم‌ترین مصالح ساختمانی

مصالحی که در لیست زیر می‌بینید، ترکیبی از مصالح سنتی و مدرن هستند که کاربرد و تنوع گسترده‌ای دارند

و قیمت برخی از آن‌ها مثل قیمت میلگرد، تأثیر زیادی در محاسبه هزینه‌های تمام‌شده پروژه خواهد داشت.

خاک رس یا آجر

خاک رس یکی از پرکاربردترین مواد طبیعی در صنعت ساختمان است. انواع خاک از نظر کاربرد

به دو دسته چسبنده و غیر چسبنده تقسیم می‌شود و از نظر دانه‌بندی نیز در دو دسته ریز و درشت قرار می‌گیرند.

خاک رس یک نوع خاک چسبنده با دانه‌بندی ریز است که از تخریب سنگ آذرین به دست می‌آید.

از خاک رس برای ساخت آجر، سفال، سرامیک، ملات و … استفاده می‌شود و مهم‌ترین مزیت آن،

کمک به کنترل دمای داخلی ساختمان در فصول گرم و سرد است.

آجر

آجر توسط ترکیب خاک رس با مواد دیگر در انواع مختلف کوره‌های آجرپزی، تولید می‌شود.

آجرها به انواع معمولی، سفالی، آجر جوش، نسوز و آجر سنگ‌فرش تقسیم می‌شوند. در حال حاضر آجرهای معمولی بیشتر

در نمای ساختمان به کار می‌روند و آجرهای سفالی نیز در ساخت دیوار و سقف کاربرد دارند. برای درگیر شدن بهتر این آجرها با ملات، درون این آجرها حفره‌های عمیق ایجاد می‌کنند.

سنگ

یکی از دردسترس‌ترین مصالح ساختمانی، سنگ است. سنگ‌ها از ترکیب یک یا چند کانی ساخته می‌شوند

و در اکثر مراحل ساخت ساز از فونداسیون گرفته تا ساخت پله، نما و نازک‌کاری کاربرد دارند که قیمت سنگ‌های نما،

به دلیل کمیاب بودن و زیبایی بیشتر، معمولاً گران‌تر است.

چوب

در گذشته چوب کاربرد گسترده‌ای در ساختمان‌سازی داشت اما به مرور زمان عللی مثل افزایش قیمت چوب و به بازار آمدن

مقاطع فولادی با مقاومت بالا و قیمت پایین‌تر، منجر به کاهش استفاده از آن در ساختمان شد.

در حال حاضر از چوب به دو صورت طبیعی و مصنوعی استفاده می‌شود. چوب طبیعی از قطع و برش درختان جنگلی

به دست می‌آید و بیشتر در دکوراسیون داخلی، نازک‌کاری، کف سازی و در موارد نادری در نمای ساختمان، استفاده می‌شود.

چوب مصنوعی نیز حاصل فراوری چوب طبیعی است و بیشتر در ساخت درب، کابینت (ام دی اف) و کمد دیواری کاربرد دارد.

بتن

بتن توسط ترکیب آب و سیمان ساخته می‌شود و برای ساخت فونداسیون یا کل سازه از آن استفاده می‌کنند.

البته بتن به‌تنهایی کاربردی در ساخت‌وساز ندارد و برای افزایش مقاومت کششی، برخی از مقاطع فولادی مثل میلگرد

آجدار را به آن اضافه می‌کنند. بتن انواع مختلفی دارد که با توجه به وضعیت پروژه، یکی از این انواع را انتخاب می‌کنند:

بتن سبک (با سنگ‌دانه‌های سبک)

بتن متخلخل

بتن با مقاومت بالا (دارای خواص مکانیکی بالا)

بتن پلیمری (فاقد سیمان)

بتن خودمتراکم

مقاطع فولادی

بعید است بتوانید پروژه‌ای را پیدا کنید که در آن از مقاطع فولادی استفاده نشود. به عنوان مثال، میلگرد آجدار از جمله مقاطعی است

که در هر دو نوع پروژه‌های بتنی و فولادی کاربرد دارد و ساخت سازه‌های مدرن بدون آن، تقریباً غیرممکن است.

آهن‌آلات دوام و مقاومت سازه را بالا می‌برند و بزرگ‌ترین عیب آن‌ها، عدم مقاومت در برابر زنگ زدن است که با استفاده

از راهکارهای مختلف می‌توان این عیب را برطرف کرد.

شیشه

شیشه ماده‌ای است با شفافیت بالا و شکنندگی بالا که با ترکیب ماسه و سیلیکات ساخته می‌شود. البته در حال حاضر شیشه‌هایی

با عنوان شیشه نشکن یا سکوریت ساخته می‌شوند که با افزودن برخی مواد، مقاومت آن‌ها در برابر شکستن افزایش یافته است.

بیشترین کاربرد شیشه، ساخت درب، پنجره، نما و افزایش زیبایی ساختمان است.

انواع بلوک در مصالح ساختمانی

بتن ماده اولیه ساخت انواع بلوک بوده که دارای نفوذ بسیار بالا بوده و همین امر سبب شده که بلوک های بتنی از دیگر بلوک ها متمایز شوند.

بلوک سنگین: متریال تولید این نوع بلوک سنگدانه های نسبتا سنگین می باشد که وزن آن را به 3 الی 4 کیلوگرم بر متر مربع رسانده است.

بلوک متخلخل: ساختار این بلوک ها به طوری می باشد که سطح آن مملو از روزنه بوده که وزن آن کاهش یافته

و وجود روزنه ها باعث شده تا از این بلوک ها در مناطق شرجی استفاده شده و جهت عبور هوا و یا آب مشکلی پیش نیاید.

بلوک های پلیمری: در ساختار این بلوک مواد پلیمری جایگزین سیمان شده و اتصال بین ذرات بتن در زمان کمتر

و با فاصله ی کمتر نیز انجام میشود.نکته قابل توجه در خصوص این مصالح ساختمانی کاهش وزن ان در مقابل دیگر بلوک ها می باشد.

بلوک با مقاومت بالا : نسبت آب به سیمان در این بلوک ها کمتر بوده و همین امر سبب مقاومت بیشتر آن نیز شده است. مقاومت کلی این محصول را میتوان در حدود 40 مگاپاسکال دانست.

یکی از خصوصیات منحصر به فرد این بلوک مقاومت بالای آن در برابر مواد شیمیایی می باشد که میتوان از آن در محیط های مختلفی استفاده نمود.

بلوک های سبک هوادار : این بلوک به اصطلاح اتوکلاو شده نیز در بازار شناخته شده است که بر اساس استاندارد 2800 در دسته بلوک های Acc تولید

و عرضه میگردند. دلیل نام گذاری این بلوک استفاده از مواد هوازا در ترکیب این محصول و ایجاد حباب های کوچکی در آن می باشد که میتوان از آن به عنوان یک عایق ایده آل نیز استفاده نمود.

انواع مصالح ساختمانی قدیمی

مصالح ساختمانی همواره در حال تغییر و پیشرفت هستند. سازندگان و معماران معمولا بر اساس شرایط اقلیمی و نوع ساختمان، می توانند از مصالح ساختمانی نوین یا قدیمی استفاده کنند. به طور کلی، متریال ساختمانی از نظر قدمت به سه دسته تقسیم می شوند: 1.مصالح سنتی به مصالحی مانند برگ، شاخه، پوست حیوانات، درخت و غیره گفته می شود. 2.مصالح ساختمانی متداول نیز شامل مواردی مانند پلاستیک، بتن، چوب، سیمان، گچ، آهن و غیره می شود. 3. و مصالح ساختمانی نوین که از انواع کامپوزیت ها و سایر محصولات مصنوعی تشکیل شده است. در این بخش به توضیح انواع مصالح ساختمانی سنتی و متداول می پردازیم:

بتن

بتن یکی از مهم ترین و رایج ترین مصالح ساختمانی به شمار می رود. این ماده از سیمان، سنگدانه های ریز و درشت و آب به اندازه کافی درست می شود. در برخی موارد به منظور سرعت بخشیدن به روند خشک شدن، به آن ترکیبات مخلوط نیز افزوده می شود.

ویژگی های بتن به میزان و نسبت ترکیبات آن بستگی دارد. معمولا در ساخت و ساز، میزان بتن به سایر ترکیبات غالب می شود. چرا که استحکام و پایداری از فاکتورهای اصلی در صنعت ساختمان به شمار می رود.

«بتن» (Concrete)، ترکیبی از شن، ماسه یا سنگ‌های خردشده با دانه‌بندی‌های مختلف (سنگدانه‌های ریز و درشت) است که توسط یک خمیر سیمانی به یکدیگر متصل شده‌اند. البته با توجه به خواص مورد نیاز، امکان استفاده از افزودنی‌های شیمیایی مانند کندگیر کننده، روان کننده و غیره یا افزودنی‌های معدنی مانند خاکستر بادی، سرباره و غیره نیز وجود دارد. سخت شدن مخلوط بتن، نتیجه یک فرآیند شیمیایی بین آب و سیمان است.

امروزه اکثر ساختمان های تجاری، مسکونی و صنعتی از بتن ساخته می شوند. در ساخت و ساز انواع بتن از جمله بتن ساده، بتن سیمانی تقویت شده یا بتن آرمه، بتن پیش ساخته، بتن پیش تنیده شده و غیره بکار می رود. از بتن معمولا در ساخت و ساز ساختمان، پل، سد، برج، جاده و غیره استفاده می شود.

مواد تشکیل دهنده بتن

سنگدانه‌ها در بتن تقریباً سه چهارم حجم آن را تشکیل می‌دهند و ملات سیمان و آب یک چهارم بر مبنای حجم، سنگدانه‌های مورد استفاده در بتن را به سه دسته تقسیم می‌کنند.

سنگدانه‌ها با حجم کم (سبکدانه) که در تولید بتن سبک مورد استفاده قرار می‌گیرند. مانند پامیس، توف، دیاتومیت، رس، شیل و غیره

سنگدانه‌های با حجم بالا (سنگین دانه) برای ساخت بتن سنگین نظیر سرپانتی، مگنتیت، فولاد، آهن، باریت و لیمونیت

سنگدانه‌های با حجم و وزن معمولی که در ساخت مخلوط بتن معمولی کاربرد دارند.

سیمان (Cement)

سیمان پرتلند از مخلوط و آسیاب کردن سنگ آهک و خاک رس به نسبت ۳به۱، و پختن گرد همگن و یکنواخت زیر

دمای ۱۰۰۰درجه، تا CO2 از سنگ آهک و آب شیمیایی از خاک رس جدا شوند. در گرمای زیر ۱۲۰۰ درجه سانتی گراد

آهک با سیلیس و رس ترکیب می‌شود. در گرمای بالای ۱۲۰۰درجه، رویه دانه‌های گرد داغ شده و ضمن عرق کردن به هم می‌چسبند

و به صورت کلوخ‌های کلینکر درمی آیند. از سرد کردن کلوخ‌ها و سپس آسیاب کردن آنها با کمی سنگ گچ، سیمان تولید می‌شود.

آب (Water) بتن

کیفیت آب در بتن از آن جهت حائز اهمیت است که ناخالصی‌های موجود در آن ممکن است در گیرش سیمان اثر گذاشته و اختلالاتی به وجود آورند.

همچنین آب نامناسب ممکن است روی مقاومت بتن اثر نامطلوب گذاشته و سبب بروز لکه‌هایی در سطح بتن و حتی زنگ زدن آرماتور بشود.

در اکثر اختلاط‌ها آب مناسب برای بتن آبی است که برای نوشیدن مناسب باشد . مواد جامد چنین آبی به ندرت بیش از ۲۰۰۰ قسمت در میلیون ppm خواهد بود

به‌طور معمول کمتر از ۱۰۰۰ ppm می‌باشد. این مقدار به ازای نسبت آب به سیمان ۰٫۵ معادل ۰٫۰۵ وزن سیمان می‌باشد.

معیار قابل آشامیدن بودن آب برای اختلاط مطلق نیست و ممکن است یک آب آشامیدنی به جهت داشتن درصد بالایی از یونهای سدیم

و پتاسیم که خطر واکنش قلیایی دانه‌های سنگی را به همراه دارد، برای بتن سازی مناسب نباشد. به عنوان یک قاعده کلی

هر آبی که PH (درجه اسیدیته) آن بین ۶ الی ۸ بوده و طعم شوری نداشته باشد می‌تواند برای بتن مصرف شود.

رنگ تیره و بو لزوماً وجود مواد مضر در آب را به اثبات نمی‌رساند.

مقدار آب مصرفی بتن

مقدار آب مصرفی در داخل بتن بسیار با اهمیت است. به منظور تکمیل فرایند واکنش سیمان با آب مقدار مشخصی آب مورد نیاز است.

در صورتی که این مقدار کمتر از آن حد باشد قسمتی از سیمان برای واکنش آب کافی دریافت نمی‌کند و واکنش نداده باقی می‌ماند.

در صورتی که بیش از مقدار مورد نیاز آب به مخلوط بتن اضافه شود پس از تکمیل واکنش، مقداری آب به صورت آزاد در

داخل بتن باقی می‌ماند که پس از سخت شدن بتن باعث پوکی آن و نتیجتاً کاهش مقاومت خواهد شد.

به همین دلیل دقت در مصرف نکردن آب زیاد در داخل بتن به منظور حصول مقاومت بالا ضروری است.

مقدار آب لازم برای تکمیل واکنش به صورت پارامتر نسبت آب به سیمان تعریف می‌شود. این نسبت برای سیمان پرتلند معمولی حدود ۲۵ درصد است. با این مقدار آب بتن فاقد کارایی لازم خواهد بود و معمولاً نسبت آب به سیمان مورد استفاده در کارگاه‌های ساختمانی بیش از این مقدار است. در تعیین نسبت اختلاط بتن پارامتری لحاظ می‌شود که مقدار رطوبت سنگدانه‌ها را نیز قبل از افزودن آب به بتن لحاظ می‌کند که در تعیین مقدار آب مورد نیاز حائز اهمیت است. این رطوبت اضافی (یا کمبود رطوبت) مقدار رطوبت مازاد (کمبود رطوبت) سنگدانه‌ها از حالت اشباع با سطح خشک SSD یا(Saturated Surface Dry)است.

عمل‌آوری بتن

عمل‌آوری بتن یعنی حفظ رطوبت بتن تا زمانی که واکنش بین سیمان و آب تکمیل شود.

با ادامه یافتن هیدراتاسیون (ترکیب شیمیایی آب و سیمان) مقاومت بتن افزایش می‌یابد و این واکنش عامل افزایش مقاومت بتن یا همان گیرش سیمان است. برای عمل‌آوری یا ادامه یافتن فرایند هیدراتاسیون باید رطوبت نسبی حداقل ۸۰ درصد باشد. در صورتی که رطوبت کمتر از این مقدار شود عمل‌آوری متوقف شده و در صورتی که رطوبت نسبی به بالای ۸۰ درصد بازگردد فرایند هیدراتاسیون دوباره شروع خواهد شد. به دلیل تبخیر قسمتی از آب مورد نیاز قبل از تکمیل واکنش بین آب و سیمان (که چندین روز طول می‌کشد)

قسمتی از سیمان موجود در مخلوط بتن واکنش نداده باقی می‌ماند. پس از بتن‌ریزی باید بلافاصله توجه لازم به فرایند عمل‌آوری معطوف گردد.

این عمل می‌تواند به وسیلهٔ عایقکاری موقت، پاشش آب یا تولید بخار صورت گیرد. از دیدگاه عملی، حفظ رطوبت بتن برای ۷ روز توصیه می‌شود.

در شرایطی که این کار ممکن نباشد حداقل زمان عمل‌آوری بتن نباید کمتر از ۲ روز باشد.

برای ساخت و ساز یک ساختمان نظام مهندسی نظارت ویژه ای نسبت به بتن دارد، قبل از استفاده از بتن در ساختمان سازی به خصوص سقف حتما آزمایش می شود.

بتن سنگین: بتنی که در ساخت آن از سنگدانه های سنگین استفاده شود، بتن سنگین نامیده می شود. معمولا وزن این بتن از 3000 تا 4000 کیلوگرم بر متر مکعب است.

بتن سبک: بتن سبک به بتنی گفته می شود که در ساخت آن از سنگدانه های سبک استفاده شده باشد. در واقع، اگر وزن بتن زیر 1920 کیلوگرم بر متر مکعب باشد، بتن سبک به شمار می رود. معمولا از بتن سبک برای ساخت بلوک های بتنی استفاده می شود.

بتن متخلخل: بتن متخلخل به بتنی گفته می شود که دارای روزنه ها و حفره های متعدد برای عبور هوا و آب باشد.

بتن سبک هوادار: بتنی که در آن از افزودنی های هوازا استفاده شود را بتن سبک هوادار می نامند. انواع بتن سبک هوادار معمولا در مکان هایی استفاده می شوند که امکان ذوب و انجماد بتن وجود دارد.

بتن با مقاومت بالا: زمانی که نسبت آب به سیمان کم باشد، بتن با مقاومت بالا تولید می شود. این بتن که دارای مقاومت بالاتر از 40 مگاپیکسل است، خواص مکانیکی بسیار بالایی دارد و مواد شیمیایی به آن آسیب وارد نخواهند کرد.

بتن پلیمری: بتن پلیمری به بتنی گفته می شود که در ساخت آن از سیمان استفاده نمی شود. در عوض، مواد پلیمری به منظور اتصال سنگدانه های بتنی بکار می رود که حجم حفره های بین سنگدانه ها را به میزان قابل توجه کاهش می دهند.

بتن خود متراکم: بتن خود متراکم به بتنی گفته می شود که با وزن خود متراکم می گردد. این نوع بتن برای بتن ریزی های حجیم کاربرد دارد و نیاز به ویبره ندارد.

کاربرد بتن: بتن یکی از مصالح ساختمانی قدیمی بسیار مقاوم است که به منظور مقاوم سازی بنا مورد استفاده قرار می گیرد. به طور کلی بتن ها برای ساخت پل، سد، کف سازی،  تونل و کفپوش کاربرد دارند.

مشکلات بتن ریزی

هنگامی که بتن به ماله یا سایر لوازم اجرایی می چسبد نشان دهنده ی وجود بیش از حد ماسه یا مواد جذاب هوا در طرح اختلاط می باشد.

آب افتادگی بیش از حد منجر می شود تا سخت شدن بتن به تعویق افتاده و سبب مشکلات متعدد در سطح بتن گردد.

وجود ماسه، مواد جذاب آب، سیمان یا خاکستر بادی بیش از حد علت های اصلی این موضوع است.

چنانچه قصد پمپ کردن بتن دارید این موضوع را به طراح بتن خود اطلاع دهید. برای پمپ کردن بتن نیاز است

تا ذرات ریز دانه به اندازه کافی در طرح اختلاط وجود داشته باشند. همچنین برای آنکه بتن قابلیت پمپ کردن داشته باشد

باید حدود اندازه ذرات سنگدانه رعایت شود. خاکستر بادی و مواد جذاب هوا کارایی و قابلیت هدایت بتن در پمپ را افزایش می دهند.

زمان گیرش بتن را می توان با مواد دیرگیر کننده به تعویق انداخت برعکس این زمان را می توان با افزودن تندگیر کننده ها کاهش داد.

وسایلی که برای بتن ریزی به کار می روند همگی باید تمیز باشند.

قالب ها باید تمیز و به طور کامل با روغن اندود شوند.

بتن ریزی باید به نحوی انجام شود که بتن به حالت خمیری خود باقی مانده و فضای بین میلگرد ها را پر کند.

ساخت و اختلاط بتن های سازه ای به صورت دستی طبق مقررات ملی ساختمان ممنوع است.

اضافه کردن آب به بتن پس از اختلاط ممنوع است.

انتقال بتن باید به نحوی باشد که جدا افتادگی بین مصالح بتن از بین نرود و حالت خمیری آن باقی بماند.

در مورد پی ها پیمانکار باید با تهیه پوشش های پلاستیکی مانع از جذب آب بتن تازه توسط زمین اطراف شالوده گردد.

بتن ریزی در سقف ها باید به صورت متوالی انجام گردد.

بتن باید در طول عملیات با استفاده از وسایل مناسب متراکم شود.

پس از بتن ریزی عملیات عمل آوری بتن باید از روش آب رسانی یا عایقی انجام گردد.

بتن مگر

بتن مِگر یا بتن نظافت یا همان بتن رگلاژ کف قالب‌بندی فونداسیون، در واقع یک بتن با عیار سیمان کم (بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ کیلوگرم سیمان بر مترمکعب) است

که به منظور آماده‌سازی بستر خاکبرداری شده برای آرماتوربندی و صفحه گذاری اجرا می‌گردد.

موارد استفاده بتن مگر:

*جلوگیری از نفوذ مواد شیمیایی موجود در خاک به بتن

*جلوگیری از جذب آب بتن توسط خاک

*آماده‌سازی بستر خاک برای پی ریزی

*صاف، تراز و همگن کردن فونداسیون

اگر خاک برداری بیش از حد لازم انجام شود برای تراز کردن کف پی و پر کردن فضای خالی از بتن مگر استفاده می‌شود.

رعایت نکات ذیل جهت اجرای بتن مگر الزامی است:

قبل از اجرای بتن مگر خاک بستر باید مرطوب شود تا آب بتن جذب خاک نگردد و بتن پوک نشود.

شفته آهک باید قبل از اجرای بتن مگر مرطوب شود تا آب بتن را جذب نکند.

بتن مگر باید زمانی بر روی شفته آهک اجرا شود که مقاومت شفته به ۵/۱ کیلوگرم بر سانتیمتر مربع رسیده باشد.

(شفته آهکی زمانی به مقاومت ۵/۱ کیلوگرم بر متر مربع رسیده‌است که اثر کفش پس از راه رفتن بر روی آن باقی نماند)

بتن مگر معمولاً توسط دستگاه‌های بتونیر کوچک ساخته می‌شود. دقت شود که بتن درون دستگاه حداقل دو دقیقه پس از اضافه کردن آب،

به خوبی مخلوط شود و سپس مورد استفاده قرار بگیرد.

بتن مگر معمولاً جهت پاکسازی کف و اجرای دقیق تر فاصله گذاری آرماتورها از کف اجرا می‌شود بنابراین باید دقت شود

که سطح تمام شده آن تمیز و یکنواخت باشد تا آرماتوربندی بهتر انجام شود.

بعد از ریختن بتن مگر، بسته به دمای هوا، باید حدود ۱۰ ساعت سطح آن مرطوب نگه شود.

بعد از گذشت یک روز می‌توان عملیات بعدی را شروع کرد.

وزن ویژهٔ بتن

وزن ویژهٔ بتن به دو گونه حقیقی (با کم کردن خلل و فرج آن) و ظاهری (حجم ظاهری آن) بررسی می‌شود

و از این دید بتن را در سه دسته بتن معمولی، بتن سبک و بتن سنگین گروه‌بندی می‌کنند.

بتن معمولی

ساخته شده با سنگدانه‌ها و سیمانهای معمولی تیپ یک تا پنج پرتلند و با وزن ویژهٔ ۲۲۰۰ تا ۲۵۰۰ کیلوگرم بر متر مکعب.

بتن سبک

که در ساخت آن یا به جای شن و ماسه سیلیسی، از دانه‌های متخلخل، مانند پومیس (سنگ پا) یا پوکه بکار رفته یا با روش‌هایی

(مانند افزودن ژل آلومینیوم) شرایطی را فراهم می‌آورند تا حجم بتن افزایش یابد. وزن ویژهٔ این‌گونه بتن ۳۳٪ تا ۵۰٪ وزن ویژهٔ بتن معمولی است؛

یعنی می‌توان بتن با وزن ویژهٔ ۸۰۰ کیلوگرم بر متر مکعب نیز ساخت، که بر آب شناور بماند. این بتن بیشتر برای نماسازی، دیوارهای جدا کننده،

سقف کاذب و جاهایی که مقاومت مطرح نباشد بکار می‌رود. ممکن است در بتن سبک آرماتور (بیشتر آرماتورهای با مقاومت بالا) هم بکار رود.

کار با این گونه بتن به دو روش ساخت بلوک‌های پیش ساخته سبک و نیز بتن ریزی درجا انجام پذیر است.

در بازسازی شهر هویزه از بتن سبک در سقف و دیوار بهره برده‌اند.

بتن سنگین

از جمله بتن‌هایی است که کاربرد ویژه دارد. این بتن جهت کاربری در ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای (و برای پیشگیری

از بروز نشت‌های اتمی و آلایندگی محیط زیست) طراحی می‌گردد؛ و نامیدن این‌گونه مصالح به بتن سنگین

به دلیل کاربرد دانه‌های ریز فولاد، به‌شکل شن و ماسه در آن می‌باشد که وزن ویژه بیش از ۲۶۰۰ کیلوگرم بر متر مکعب

این بتن، بیش از بتن معمولی ساخته شده با شن و ماسه سیلیسی است.

در ساخت این‌گونه بتن بجای شن و ماسه خرده‌های فولاد، چدن یا سولفات باریم بکار می‌رود تا از نشت هرگونه

پرتوهای آسیب زا مانند ایکس، گاما و دیگر پرتوها پیشگیری گردد.

وزن ویژهٔ بتن سنگین ۱/۵ تا ۲/۵ برابر بتن معمولی (۳۵۰۰ تا ۶۰۰۰ کیلوگرم بر هر متر مکعب) است

از سازه‌های تقویت شده با این بتن در ایران، می‌توان از نیروگاه اتمی بوشهر و نیروگاه آب سنگین اراک یاد نمود.

دانه‌های فولاد با گیرش پرتوهای اتمی، از نشت آنها به محیط زیست پیرامون جلوگیری می‌نماید.

آسیب دیدن بتن سنگین سبب آلودگی هسته‌ای می‌گردد، که این رخداد در نیروگاه هسته‌ای فوکوشیما

در ژاپن و در پی بروز زمین لرزه و سونامی پیش‌آمد.